Foto: Odile Rasch, Taskforce Energie Infrastructuur
De energietransitie biedt ondernemers volop kansen, maar ook forse uitdagingen. Terwijl steeds meer bedrijven willen verduurzamen, lopen ze tegen een onverwachte hindernis aan: netcongestie. Het elektriciteitsnet in Noord-Holland zit op veel plaatsen aan zijn limiet. Hier komt de Taskforce Energie Infrastructuur Noord-Holland in beeld. Deze samenwerkingsorganisatie tussen de provincie Noord-Holland, netbeheerders TenneT en Liander, en waterschappen zet zich in om het elektriciteitsnetwerk toekomstbestendig te maken.
Odile Rasch, programmamanager van de Taskforce E-infra, deelt inzichten en advies voor ondernemers die zich afvragen hoe ze ondanks de netcongestie toch stappen kunnen zetten in hun energieverbruik. Ze benadrukt het belang van creativiteit, samenwerking en vooral: actie ondernemen binnen je eigen bedrijfsvoering. Want wachten tot het probleem volledig is opgelost, is volgens haar geen optie.
Hoe is de Taskforce tot stand gekomen?
“Een aantal jaar geleden begon het begrip ‘netcongestie’ steeds vaker op te duiken. We merkten dat er echt een probleem was: onvoldoende capaciteit op het elektriciteitsnet om de groeiende vraag aan te kunnen. De energietransitie ging snel, en door zaken zoals bijvoorbeeld de oorlog in Oekraïne versnelde dit nog meer. Veel bedrijven en huizen wilden van het gas af en elektrificeerden hun processen en systemen, waardoor de druk op het netwerk toenam. Provincie Noord-Holland en netbeheerder Liander zagen in dat samenwerking nodig was om oplossingen te vinden voor dit vraagstuk. Al snel bleek dat deze samenwerking verder moest worden uitgebreid, omdat ook gemeenten, TenneT, en de Gasunie belangrijke rollen spelen. Zo ontstond de Taskforce als een breed samenwerkingsverband, met als doel om netcongestie aan te pakken en het energiesysteem van de toekomst samen vorm te geven.”
De energietransitie is een grote opgave, waar veel partijen bij betrokken zijn. Hoe zorgen jullie ervoor dat deze opgave efficiënt wordt aangepakt?
“We hebben het werk logisch opgedeeld in drie ‘werksporen’. De eerste daarbij is bouwen aan nieuwe energie-infrastructuur. Dit omvat de aanleg van kabels, leidingen, middenspanningsstations en hoogspanningsstations.
Het tweede is het ontwikkelen van een toekomstvisie. We kijken vooruit naar de periode na 2030, tot 2050. Het is belangrijk om nu al te anticiperen op toekomstige energiebehoeften, zodat we niet achter de feiten aanlopen. Deze energievisie helpt ons te bepalen welke projecten we op lange termijn moeten realiseren.
En de derde is slimmer gebruik te maken van het bestaande netwerk. We onderzoeken hoe we het huidige elektriciteitsnetwerk efficiënter kunnen benutten. Dit omvat kennisdeling en het vinden van slimme oplossingen voor de huidige netcongestie. Ook kijken we hoe we bedrijven in de huidige situatie kunnen ondersteunen, zodat ze hun bedrijfsvoering kunnen blijven voortzetten.”
Welke doelen heeft de Taskforce voor de komende jaren, en hoe meet u of deze doelen behaald zijn?
“Dat is best complex om concreet te maken. In het net benoemde eerste werkspoor werken we met een uitgebreide projectenlijst. We hebben duidelijke deadlines voor elk project, denk aan kabels, leidingen en stations die we aanleggen in verschillende gemeenten. Er zijn in totaal zo’n 60 grote projecten, en we streven ernaar die binnen de gestelde termijnen af te ronden. Maar dat is in de praktijk niet altijd eenvoudig. Er zijn veel factoren die vertraging kunnen veroorzaken: soms is er een tekort aan materiaal of vakmensen, en soms komen projecten stil te liggen door juridische bezwaren. Ons belangrijkste doel is om ons zoveel mogelijk aan de geplande deadlines te houden, ondanks deze uitdagingen.”
Hoe overtuigt de Taskforce ondernemers ervan dat jullie doelen niet alleen ambitieus, maar ook haalbaar zijn?
“Het belangrijkste is dat ze zich eerst realiseren dat er überhaupt een probleem is. Voor veel bedrijven die binnen hun eigen aansluiting blijven opereren, is er helemaal geen probleem. Zij zullen geen hinder ondervinden, vooral als ze niet uitbreiden of hun elektriciteitsverbruik niet drastisch verhogen door verduurzaming. Dat is goed nieuws. Ik geloof ook dat het merendeel van de bedrijven het ‘achter de meter’ zelf kan oplossen door hun energieverbruik aan te passen. Bedrijven die dat niet kunnen, kunnen kijken of het vormen van een energyhub met buurbedrijven soelaas kan bieden. Vaak is het zo dat de pieken van het ene bedrijf anders liggen dan die van het andere, dat biedt kansen. De aankomende jaren zullen er steeds meer energyhubs ontstaan, daar gaan we van leren, want het is nog een nieuw fenomeen en in de praktijk niet eenvoudig. Het is overigens wel belangrijk dat je op dezelfde kabel zit als je buren, anders heeft de samenwerking geen zin.”
Is het omgaan met de netcongestie op dit moment dan ook de grootste uitdaging voor de Taskforce?
”Ja, de huidige situatie is zeer ernstig. Vooral voor bedrijven die willen uitbreiden of verhuizen. Het elektriciteitsnet zit echt op slot. Dat lossen we niet zomaar op, en dat maakt het een enorme uitdaging. Een belangrijke hulp hierbij is bijvoorbeeld het inzetten van een ‘fikser’. Dit zijn praktisch ingestelde experts die bedrijven ondersteunen bij het begrijpen en optimaliseren van hun energieverbruik. Ze geven advies en kunnen bedrijven helpen om slimmer met hun bestaande aansluiting om te gaan. Maar het is belangrijk om te begrijpen dat deze fiksers geen wonderoplossing bieden om meer vermogen bij Liander los te halen, dat is momenteel simpelweg niet mogelijk.”
Dus bedrijven moeten vooral zelf oplossingen zoeken binnen de beperkingen van het huidige netwerk?
“Precies. Ons advies is: ga ervan uit dat je geen grotere aansluiting kan krijgen. Kijk achter je eigen meter en analyseer je energieverbruik. Bedrijven kunnen vaak meer doen dan ze denken door slimmer met hun energie om te gaan. Een voorbeeld is het spreiden van piekbelastingen. In plaats van alle apparaten op maandagochtend tegelijkertijd aan te zetten, kun je ze gefaseerd inschakelen. Dit soort oplossingen kunnen bedrijven helpen om binnen hun eigen aansluiting te blijven opereren. Dat ‘slimmer omgaan’ met de capaciteit die je hebt, is de grootste uitdaging en tegelijkertijd de belangrijkste opdracht voor de komende jaren. De fiksers kunnen hierbij ondersteunen, maar de verantwoordelijkheid ligt uiteindelijk bij de bedrijven zelf.”
Heeft u sinds u deze functie bekleedt nieuwe inzichten gekregen over ondernemers?
“Wat me vooral opvalt, is hoe inspirerend goede voorbeelden kunnen zijn. Bedrijven die hun energieverbruik aanpakken, ontdekken vaak dat ze veel meer kunnen besparen dan ze dachten. En het mooie is: veel ondernemers raken er enthousiast over. Ze worden bijna fanatiek in het optimaliseren van hun energieverbruik. Dat bespaart niet alleen kosten, want energie is duur, maar ze zien ook steeds nieuwe mogelijkheden. Het wachten op netuitbreiding door netbeheerders zoals Liander of TenneT levert niet altijd iets op. Ondernemers pakken het daarom vaak zelf aan, en die veerkracht is inspirerend. Ze zoeken creatieve oplossingen en durven nieuwe wegen te bewandelen. Dat past ook bij het ondernemerschap, omgaan met uitdagingen en kansen zien.”
Wat is uw boodschap aan ondernemers die sceptisch zijn en door die schaarste grote problemen ervaren?
”Ik begrijp de scepsis heel goed. Het is niet altijd makkelijk om vertrouwen te hebben in de overheid of in oplossingen, zeker niet als je voelt dat de problemen jouw bedrijf direct raken. Veel ondernemers hebben het gevoel alsof dit allemaal voorkomen had kunnen worden, en daar zit ook een kern van waarheid in. De energietransitie gaat echter zo snel dat we het simpelweg niet kunnen bijhouden. Toch wil ik ondernemers oproepen om ondanks deze situatie vooral zelf aan de slag te gaan. Kijk eerst naar je eigen bedrijfsvoering. Vraag om hulp, want als ondernemer heb je vaak al genoeg andere zaken aan je hoofd. Er zijn experts die je kunnen ondersteunen. Begin bijvoorbeeld met een meetbedrijf die je energieverbruik analyseert, want als je een grote aansluiting hebt, kan daar al veel inzicht uit worden gehaald. Door je energieverbruik slimmer te organiseren, kun je vaak al meer dan je denkt. Ik begrijp dat het frustrerend is, dat de situatie is zoals die is. Maar we moeten ermee omgaan en samen zoeken naar oplossingen. Dit is nu eenmaal één van de grote uitdagingen van onze tijd.”
